Jasna Góra
Zasiedlona została w 1382 roku przez OO. Paulinów, którym książę Władysław Opolczyk przekazał parafialny kościół Najświętszej Marii Panny. Dzięki darowiznom i fundacji Władysława II Jagiełły i jego żony Jadwigi w tym miejscu w 1393 wzniesiono klasztor. Zbudowane w latach 1620-1644 przez Władysława IV Wazę fortyfikacje uczyniły klasztor znaczącym ośrodkiem obronnym. W 1655 roku twierdza stawiła skuteczny opór wojskom szwedzkim Karola X Gustawa. Obrona kierowana przez przeora O. Augustyna Kordeckiego posiadała duże znaczenie moralne i polityczne. Z pielgrzymkami przybywali tutaj monarchowie i coraz liczniejsze rzesze wiernych.
Król Jan Kazimierz w Ślubach Lwowskich ogłosił Matkę Boską Królową Polski. Fortyfikacja wytrzymała oblężenia szwedzkie w okresie wojny północnej w 1702, 1704 i 1705 roku. W 1717 roku przeprowadzono pierwszą na ziemiach Polski koronację obrazu Czarnej Madonny.
Swoją militarną potęgę klasztor potwierdził, gdy konfederaci barscy pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego przez trzy lata stawiali w twierdzy skuteczny opór wojskom rosyjskim. W czasach Napoleona I Jasna Góra ostatni raz spełniła rolę twierdzy - broniąc wolności Polaków odpierała ataki wojsk austriackich. Po klęsce Napoleona twierdzę zajęły wojska rosyjskie. Mury obronne rozebrano. W 1910 roku obraz został ponownie koronowany, a w 1920 roku, w Polsce niepodległej, Episkopat ponownie obrał Matkę Boską Częstochowską Królową Polski.
W 1956 roku Kardynał Stefan Wyszyński odnowił Jasnogórskie Śluby Narodu - akt przyrzeczeń Episkopatu i wiernych - w 300 rocznicę Ślubów Jana Kazimierza. Natomiast w 1979 roku pierwszy w historii kościoła papież Polak Jan Paweł II przybył na Jasną Górę.
Obecny zespół architektoniczny, powstały na przestrzeni ponad pięciu wieków, przedstawia się jako zwarty kompleks klasztorny. W murach fortecznych zgromadzono ważne dla Polski budowle i pamiątki. Są one świadectwem epok i ludzi oraz dziedzictwem kulturowym Polski.